Een burn-out is de psychologische term die gebruikt wordt wanneer iemand totale mentale en fysieke uitputting ervaart. Het wordt gekenmerkt door een totaal gevoel van lusteloosheid. De gevolgen hiervan zijn vaak (langdurige) uitval en werkverzuim. Het kan gepaard gaan met tal van mentale en fysieke klachten en/of depressieve gevoelens.
Wat is een burn-out precies?
Iedereen kent het en heeft er een mening over, maar wat is een burn-out nu precies? Dit fenomeen wordt verschillend omschreven en ook wordt er op verschillende manieren tegenaan gekeken. Volgens de een is het een modeverschijnsel, maar tegelijkertijd is het beroepsziekte nummer 1. In veel gevallen wordt het veroorzaakt door aanhoudende (werk)stress.
In de praktijk is het niet makkelijk vast te stellen en zeker niet zomaar te genezen. Toch leren we elke dag beter wat de oorzaken zijn en op welke manier je een burn-out kunt voorkomen of er weer volledig van kunt herstellen.
Waarom zijn er zoveel burn-outs?
Sommige mensen beschouwen het als een modegril. Dit heeft te maken met een gebrek aan kennis, maar ook met het feit dat het lijkt alsof steeds meer mensen ermee te maken krijgen. Waarom zijn er zoveel burn-outs? Enerzijds heeft dit te maken met het feit dat het steeds beter te diagnosticeren is. Mensen werden er ook al door getroffen ver voordat deze term bekend werd. Anderzijds hebben ook steeds meer mensen te kampen met dit probleem, door de toename van maatschappelijke druk en werkstress.
Wie een burn-out krijgt, is niet van tevoren vast te stellen. Iedereen kan het krijgen. Wie langdurig en structureel wordt blootgesteld aan slechte stress loopt een verhoogd risico.
Hoe ziet de maatschappij dit?
Volgens sommigen is een burn-out echt iets van deze tijd. Ondanks dat de term niet is opgenomen in de DSM 5, waardoor het geen officiële diagnose is, wordt deze tegenwoordig toch veelvuldig gebruikt. Huisartsen hebben in hun praktijk bijna dagelijks te maken met mensen met deze klachten. Je kunt een burn-out herkennen aan drie min of meer samenhangende verschijnselen: uitputting (extreme vermoeidheid), cynisme (afstand hebben van het werk, dan wel de mensen met wie men werkt), en een lager zelfbeeld van de eigen vaardigheden.
Wat is het verschil tussen een burn-out en een depressie?
Een burn-out is duidelijk verschillend van een depressie: de eerste is in eerste instantie een ‘energiestoornis’, en de tweede een ‘stemmingsstoornis’. Deze twee verschijnselen kunnen echter wel aan elkaar gerelateerd zijn of hand in hand gaan.
Wat is het verschil tussen een burn-out en overspannenheid?
Het grootste verschil tussen een burn-out en overspannenheid is de manier van herstellen. Overspannenheid kun je zien als het laatste voorportaal van een burn-out. Van overspannenheid kun je nog zelfstandig herstellen, bijvoorbeeld door het nemen van voldoende rust. Van een burn-out kun je in de regel alleen herstellen met hulp van een professional, zoals een gespecialiseerde coach.
Burn-out klachten kunnen per persoon verschillen. Desalniettemin zijn er klachten die vaak voorkomen. Dit kunnen fysieke klachten en mentale klachten zijn.
Veel voorkomende fysieke klachten zijn:
- Hoofdpijn
- Overige pijn in het lichaam, zoals maagpijn of spierpijn
- Lichamelijke uitputting en chronische vermoeidheid
- Een verstoring van de eetlust
- Vaak ziek zijn
- Een constant gespannen gevoel in het lichaam
Veel voorkomende mentale klachten zijn:
- Depressieve gevoelens
- Gevoel van incompetentie
- Het gevoel hebben te falen
- Veel piekeren
- Stemmingswisselingen
- Het mijden van sociale situaties en contacten
Waar komt een burn-out vandaan? Hoe ontstaat een burn-out?
Een burn-out komt nooit uit het niets. Deze ontstaat niet zonder duidelijke aanleiding. Echter: de oorzaak ervan bevindt zich bijna nooit op één vlak. Er zijn dus altijd meerdere aspecten die een rol spelen bij het ontstaan. Enkele voorbeelden hiervan zijn:
- Persoonlijkheidskenmerken (bijvoorbeeld: hoog verantwoordelijkheidsgevoel en perfectionisme)
- Ontbrekende vaardigheden (zoals lichaamssignalen herkennen en grenzen aangeven)
- Genetische kwetsbaarheid
- Gebeurtenissen uit je verleden
- Privé-omstandigheden
- Werkdruk
- Een traumatische ervaring
Hoe kun je een burn-out voorkomen?
Voorkomen is soms mogelijk door tijdig de signalen en symptomen van een burn-out te herkennen. Hoe eerder de signalen of symptomen kunnen worden herkend, des te sneller je kunt herstellen. Ben je er in een echt vroeg stadium bij (door bijvoorbeeld ongezonde stress of naderende overspannenheid te herkennen en erkennen), dan kan het zelfs vaak nog voorkomen worden. De praktijk leert echter dat lang niet iedereen de signalen herkent, anders zouden er niet zoveel mensen zijn die kampen met dit probleem.
Hoe kun je van een burn-out genezen?
Je kunt van een burn-out genezen door je te laten behandelen door een burn-out coach. Hoe je concreet kunt genezen, is grotendeels afhankelijk van de oorzaak. Dit geeft ook aan waarom de vraag “wat is een burn-out?” zo belangrijk is en het antwoord op het gebied van hoe deze zich manifesteert voor iedereen verschillend kan zijn. Door kortom de oorzaak aan te pakken, verdwijnen de gevolgen, uiteraard in combinatie met een bredere behandeling.
Het is zaak om de individuele oorzaken te herkennen, te onderzoeken en daar rekening mee te houden. Geen mens is gelijk, en de manier waardoor een persoon last krijgt van stressgerelateerde klachten is ook voor iedereen verschillend. In de concrete aanpak is het dan ook heel belangrijk om goed te kijken naar de persoonlijke omstandigheden waardoor iemand door dit probleem is getroffen. Het verschil in een trauma uit het verleden, een ingrijpende gebeurtenis in het heden of de wens om je op een andere manier te gedragen in de toekomst maakt dat de te ondernemen stappen al erg verschillen.